MÖ 1050 civarında Dorların Yunanistan’ı istilası sonucu, Dorların önünden kaçan Aioller ve İyonlar, Anadolu’ya göç etmişlerdir. Aioller, Edremit ve Çandarlı Körfezi civarına, İyonlar ise İzmir ve civarına yerleşmişlerdir. İzmir’in Bergama ilçesi sınırlarında yer alan Pergamon antik kenti ve Aiolis bölgesinin antik kentlerinden Kyme ve Pitane de İzmir il sınırları içerisindedir. MÖ 1000 dolaylarında Batı Anadolu’ya yerleşen Akalar tarafından kurulan 12 bağımsız İyon şehir devletinden Phokaia (Foça), Klazomenai, Erythrae, Teos, Kolophon, Lebedos, Ephesos (Efes) gibi önemli şehirler de İzmir sınırları içinde yer almaktadır.
İzmir’deki ilk yerleşim yeri olarak bilinen Bayraklı/Tepekule Höyüğü’nde yapılan kazılar, kentin tarihinin MÖ 3000 yılına kadar uzandığını göstermektedir. Ancak 2005 yılında Bornova ilçesindeki Yeşilova Höyüğü’nde yapılan kazılarla kentin tarihinin MÖ 6500 yılına kadar uzandığı keşfedilmiştir. Bu bulgular, İzmir’deki ilk yerleşimin Neolitik Çağda Bornova Ovası’nda başladığını ve yerleşimin Kalkolitik ve Tunç Çağlar boyunca devam ettiğini göstermektedir.
Hititler ve Sonrası
MÖ 1800-1200 yılları arasında Anadolu’da yazının kullanılmasıyla Hitit dönemine ait kayıtlar bulunmaktadır. MÖ 1200’lerde Troya VII ve Hititler başkenti Hattuşa’nın Balkanlar’dan gelen kavimlerce yıkılmasıyla Orta ve Batı Anadolu, Demir Çağı’na girerek yazısız bir dönem yaşamıştır. Bu dönem, Frigya Krallığı’nda MÖ 730, diğer bölgelerde ise MÖ 650’ye kadar sürmüştür.
Eski Smyrna
Tepekule, Bayraklı’da bulunan Eski Smyrna, Arkaik Dönem’de kurulmuştur. Kral Tantalus’a atfen “Tantalus Naulokhon” olarak anılan kent, daha sonra “Smyrna” adını almıştır. Herodot’a göre Aioller tarafından kurulan kent, daha sonra İyonya kentleri arasına katılmıştır. Hellas kökenli olduğu anlaşılan Eski Smyrna, MÖ 1000’den itibaren Helen yerleşimi olarak çanak çömleklerle kanıtlanmıştır. MÖ 7. yüzyıldan itibaren Smyrna, bir şehir devleti kimliğine kavuşmuş ve Akdeniz ticaretinde önemli bir merkez olmuştur.
Lidyalılar ve Persler Dönemi
Lidyalılar, Mermnad hanedanı döneminde MÖ 610-600 civarında Smyrna’yı ele geçirmiştir. Pers İmparatoru Büyük Kiros ile Lidya Kralı Kroisos arasındaki savaş sonucunda Smyrna, Pers hakimiyetine girmiştir. MÖ 386’da yapılan Antalkidas Antlaşması ile İyonya ve Smyrna, Pers hakimiyetinde kalmıştır. MÖ 545’te Athena Tapınağı terk edilmiş, ancak yerleşim devam etmiştir.
Hellenistik ve Roma Dönemi
MÖ 334’te Büyük İskender, Anadolu’ya geçerek Ephesos’a kadar ilerlemiş ve Kadifekale eteklerinde yeni bir şehir kurulmasını tavsiye etmiştir. Bu proje, Antigones ve daha sonra Lysimakhos tarafından gerçekleştirilmiştir. Smyrna, ticaret ve kültür bakımından ilerlemiş, Roma İmparatorluğu döneminde önemli bir kültür ve ticaret merkezi olmuştur. İzmir/Smyrna Agorası, MS 178’deki deprem sonrası yeniden inşa edilmiştir. Hristiyanlığın gelişmesinde önemli rol oynayan İzmir, Aziz Polikarp’ın başpiskoposluk yaptığı yerlerden biridir.
Orta Çağ’da Smyrna
395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle İzmir, Doğu Roma İmparatorluğu’nun parçası olmuştur. Emevîler, Selçuklular, Haçlılar ve Cenevizliler kenti ele geçirmek için savaşmışlardır. 1081 yılında Selçuklu akıncılarından Çaka Bey, İzmir’i ele geçirmiştir. 1204 yılında şehir, Rodos Şövalyeleri’nin eline geçmiştir.
Osmanlı Dönemi
İzmir, 13. yüzyıl sonlarında Aydınoğulları Beyliği’nin kontrolüne girmiştir. 1390 yılında Osmanlı İmparatorluğu, Aydınoğulları’nı ve İzmir’i Osmanlı topraklarına katmıştır. Timur’un 1402’de İzmir’i almasının ardından 1415’te Osmanlılar, İzmir’i tekrar ele geçirmiştir. 1424 yılında II. Murad, İzmir’i kesin olarak Osmanlı topraklarına katmıştır. Bu tarihten itibaren İzmir, 1919’da Yunan işgaline kadar Osmanlı hakimiyetinde kalmıştır.
Cumhuriyet Dönemi
1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla İzmir, modern Türkiye’nin önemli şehirlerinden biri haline gelmiştir. İzmir, tarih boyunca farklı uygarlık ve kültürlere ev sahipliği yapmış, kozmopolit yapısını koruyarak tarihsel süreçte önemli bir kent olmayı sürdürmüştür.
