Samsun, tarih öncesi dönemlerden itibaren önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Bölgede yapılan arkeolojik kazılar, Paleolitik, Neolitik ve Kalkolitik dönemlere ait buluntulara işaret etmektedir. Bu buluntular, Samsun’un MÖ 6000’lere kadar uzanan bir yerleşim geçmişine sahip olduğunu göstermektedir.
Hititler ve Frigler Dönemi
MÖ 2000’li yıllarda Hititler, Samsun ve çevresinde hakimiyet kurmuşlardır. Hititlerden sonra, MÖ 1200’lerde Frigler bölgeye yerleşmişlerdir. Frigler, Samsun’un batısındaki topraklarda büyük bir krallık kurmuş ve uzun süre bu bölgede hüküm sürmüşlerdir.
Kimmerler ve Lidyalılar Dönemi
MÖ 8. yüzyılda Kimmerler, Karadeniz’in güney kıyılarına akınlar düzenleyerek bölgeye yerleşmişlerdir. Kimmerlerden sonra MÖ 7. yüzyılda Lidyalılar bölgeyi kontrol altına almışlardır. Lidyalılar döneminde Samsun, Karadeniz’in önemli ticaret merkezlerinden biri olmuştur.
Persler ve Helenistik Dönem
MÖ 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu, Lidya Krallığı’nı yenerek Anadolu’nun büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Samsun, Pers satraplık sistemine dahil edilmiştir. MÖ 4. yüzyılda Büyük İskender’in Anadolu’yu fethetmesiyle birlikte Samsun, Makedonya Krallığı’nın kontrolüne geçmiştir. İskender’in ölümünden sonra bölge, Hellenistik Krallıklar arasında el değiştirmiştir.
Roma ve Bizans Dönemi
MÖ 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nun egemenliği altına giren Samsun, Roma döneminde önemli bir liman ve ticaret merkezi haline gelmiştir. Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesinden sonra ise bölge, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun bir parçası olmuştur. Bizans döneminde Samsun, stratejik konumu nedeniyle önemli bir savunma ve ticaret merkezi olmuştur.
Selçuklu ve Osmanlı Dönemi
- yüzyılda Selçuklu Türkleri’nin Anadolu’ya girmesiyle birlikte Samsun, Selçuklu İmparatorluğu’nun topraklarına dahil olmuştur. Selçuklu döneminde bölge, Türk-İslam kültürünün etkisi altına girmiştir. 13. yüzyılda Osmanlı Beyliği’nin kurulmasıyla birlikte Samsun, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde Samsun, tarım, ticaret ve liman faaliyetlerinin yoğun olduğu bir bölge olarak gelişmiştir.
Cumhuriyet Dönemi
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Samsun, 1923 yılında il statüsüne kavuşmuştur. Cumhuriyet döneminde hızla gelişen Samsun, sanayi ve ticaret alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlatması, şehrin tarihindeki en önemli olaylardan biridir. Bugün Samsun, tarım, sanayi, ticaret ve turizm açısından Türkiye’nin önemli şehirlerinden biridir.
Samsun’un Antik Yerleşim Yerleri ve Kalıntıları
- Amisos Antik Kenti: Samsun’un İlkadım ilçesinde yer alan Amisos, MÖ 7. yüzyılda Miletli kolonistler tarafından kurulmuştur. Amisos, Roma ve Bizans dönemlerinde de önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Günümüzde Amisos Tepesi’nde antik kalıntılar ve mozaikler bulunmaktadır.
- İkiztepe Höyüğü: Bafra ilçesinde yer alan İkiztepe Höyüğü, MÖ 4000-1700 yıllarına tarihlenen bir yerleşim yeridir. İkiztepe, Kalkolitik, Tunç ve Demir çağlarına ait buluntuların ortaya çıkarıldığı önemli bir arkeolojik alanıdır.
- Dündartepe Höyüğü: İlkadım ilçesinde bulunan Dündartepe Höyüğü, MÖ 3000-1200 yıllarına tarihlenmektedir. Höyük, Hitit ve Frig dönemlerine ait önemli buluntulara ev sahipliği yapmaktadır.
- Tekkeköy Mağaraları: Tekkeköy ilçesinde yer alan bu mağaralar, tarih öncesi dönemlerden itibaren yerleşim görmüştür. Mağaralarda, Paleolitik ve Neolitik çağlara ait buluntular bulunmaktadır.
Samsun, zengin tarihi geçmişi, doğal güzellikleri ve stratejik konumuyla tarih boyunca önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Antik dönemlerden günümüze kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapan Samsun, tarihi ve kültürel mirasıyla dikkat çekmektedir.
