Niğde bölgesinde yapılan arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları, bölgedeki yerleşim tarihinin Neolitik Çağ’a kadar uzandığını göstermektedir. Çamardı ilçesi ve Bor ilçesi yakınlarındaki höyüklerde yapılan kazılarda Neolitik ve Kalkolitik dönemlere ait buluntulara rastlanmıştır. Bu buluntular, bölgedeki yerleşim tarihinin MÖ 7000 yıllarına kadar uzandığını ortaya koymaktadır.
Hititler Dönemi
Niğde ve çevresi, MÖ 2000’lerde Hititler tarafından kontrol edilmiştir. Hititler, Anadolu’da güçlü bir imparatorluk kurmuş ve Niğde, bu dönemde Hitit İmparatorluğu’nun önemli yerleşim yerlerinden biri olmuştur. Bölgedeki çeşitli höyüklerde yapılan kazılarda, Hitit dönemine ait çanak çömlekler, mühürler ve diğer arkeolojik buluntular ele geçirilmiştir.
Frig, Asur ve Pers Dönemleri
Hitit İmparatorluğu’nun çöküşünden sonra bölge, Frigler ve Asurlular gibi medeniyetlerin egemenliği altına girmiştir. Frigler döneminde Niğde, tarım ve hayvancılıkla geçinen önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. MÖ 7. yüzyılda Asurlular, ardından MÖ 6. yüzyılda Persler bölgeyi ele geçirmiştir. Persler, bölgeyi satraplık sistemi ile yönetmişlerdir.
Helenistik Dönem
Büyük İskender’in Pers İmparatorluğu’nu fethetmesiyle birlikte Niğde, Makedonya Krallığı’nın kontrolüne geçmiştir. Büyük İskender’in ölümünden sonra bölge, Seleukos İmparatorluğu’nun bir parçası olmuştur. Helenistik dönemde, Niğde ve çevresinde çeşitli yerleşim yerleri kurulmuş ve ticaret gelişmiştir.
Roma ve Bizans Dönemi
MÖ 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nun egemenliği altına giren Niğde, bu dönemde önemli bir ticaret ve kültür merkezi olmuştur. Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle birlikte Niğde, Bizans İmparatorluğu’nun sınırları içinde kalmıştır. Bizans döneminde bölge, Hristiyanlığın yayılmasıyla birlikte önemli bir dini merkez haline gelmiştir.
Selçuklu ve Beylikler Dönemi
- yüzyılda Selçuklu Türklerinin Anadolu’ya gelmesiyle Niğde, Selçuklu Devleti’nin kontrolüne girmiştir. Malazgirt Meydan Muharebesi’nden sonra (1071), bölge tamamen Selçuklu egemenliğine geçmiştir. Selçuklu döneminde Niğde, önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunmuş ve şehirde çeşitli kervansaraylar, camiler ve medreseler inşa edilmiştir. Selçukluların zayıflamasıyla birlikte bölge, Karamanoğulları gibi beyliklerin egemenliği altına girmiştir.
Osmanlı Dönemi
- yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgeyi ele geçirmesiyle Niğde, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde Niğde, önemli bir idari ve ticaret merkezi olmuştur. Şehirde çeşitli camiler, hamamlar, medreseler ve diğer yapılar inşa edilmiştir.
Cumhuriyet Dönemi
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte Niğde, 1923 yılında il statüsüne kavuşmuştur. Cumhuriyet döneminde Niğde, tarım, hayvancılık ve sanayi alanlarında gelişme göstermiştir. Bugün Niğde, Türkiye’nin önemli tarım ve sanayi bölgelerinden biridir.
Niğde’nin Antik Yerleşim Yerleri ve Kalıntıları
- Tyana: Bor ilçesi yakınlarında bulunan Tyana antik kenti, Roma dönemine ait önemli kalıntılarıyla ünlüdür. Su kemerleri, antik tiyatro ve diğer yapılar, Tyana’nın Roma döneminde önemli bir şehir olduğunu göstermektedir.
- Göllüdağ: Niğde’nin güneyinde yer alan Göllüdağ, Hitit dönemine ait kalıntılarıyla bilinir. Göllüdağ’da yapılan kazılarda, Hititlere ait saray kalıntıları, tapınaklar ve diğer yapılar ortaya çıkarılmıştır.
- Çiftehan: Niğde’nin Ulukışla ilçesinde yer alan Çiftehan, Roma dönemine ait hamamları ve diğer yapılarıyla ünlüdür. Çiftehan, kaplıcalarıyla da bilinen bir sağlık merkezidir.
- Ak Medrese: 14. yüzyılda inşa edilen Ak Medrese, Selçuklu mimarisinin önemli örneklerinden biridir. Medrese, günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.
- Alaaddin Camii: Niğde merkezde bulunan Alaaddin Camii, Selçuklu dönemine ait önemli bir yapıdır. Caminin minaresi ve diğer yapıları, Selçuklu mimarisinin güzel örneklerindendir.
Niğde, zengin tarihi geçmişi ve kültürel mirasıyla Türkiye’nin önemli şehirlerinden biridir. Antik dönemlerden günümüze kadar çeşitli medeniyetlerin izlerini taşıyan Niğde, tarihi ve doğal güzellikleriyle dikkat çekmektedir.
