Mersin ve çevresi, tarih öncesi çağlardan itibaren önemli bir yerleşim bölgesi olmuştur. Yumuktepe Höyüğü’nde yapılan kazılar, bölgenin Neolitik dönemden itibaren yerleşime sahne olduğunu göstermektedir. MÖ 7000-5000 yıllarına tarihlenen buluntular, tarımın ve hayvancılığın geliştiği, yerleşik hayata geçişin sağlandığı bir döneme işaret etmektedir.
Hititler ve Mısır Dönemi
Mersin, MÖ 2000’lerde Hitit İmparatorluğu’nun egemenliği altına girmiştir. Hititler döneminde bölge, önemli bir ticaret ve kültür merkezi haline gelmiştir. Mısır firavunlarının da bölgeye ilgisi olmuş, Mersin’in limanları, Akdeniz ticaretinin önemli noktalarından biri olmuştur.
Asur ve Pers Dönemi
MÖ 9. yüzyılda Asur İmparatorluğu’nun kontrolüne giren Mersin, Asur ticaret yollarının önemli bir durağı olmuştur. MÖ 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu’nun genişlemesiyle bölge, Pers yönetimine geçmiştir. Persler döneminde Mersin, idari ve askeri merkezlerden biri olarak önemini korumuştur.
Helenistik Dönem
Büyük İskender’in Asya seferi sırasında MÖ 4. yüzyılda bölge Helenistik döneme girmiştir. İskender’in generallerinden biri olan Seleukos, bölgeyi yönetmiş ve Mersin, Seleukos İmparatorluğu’nun önemli şehirlerinden biri haline gelmiştir. Bu dönemde Mersin, kültürel ve ticari açıdan büyük gelişme göstermiştir.
Roma ve Bizans Dönemi
Roma İmparatorluğu’nun genişlemesiyle birlikte Mersin, MÖ 1. yüzyılda Roma yönetimine girmiştir. Roma döneminde Tarsus, bölgenin en önemli şehri haline gelmiştir. Mersin, bu dönemde tarım, ticaret ve kültür merkezi olarak gelişmiştir. Roma İmparatorluğu’nun bölünmesiyle Mersin, Bizans İmparatorluğu’nun kontrolüne geçmiştir.
Arap-İslam Dönemi
- yüzyılda İslam ordularının bölgeyi fethetmesiyle Mersin, İslam topraklarına katılmıştır. Halife Ömer döneminde bölge, İslam kültürünün etkisi altına girmiştir. Bu dönemde Mersin, ticaret yollarının önemli bir noktası olarak kalmıştır.
Selçuklu ve Memlük Dönemi
- yüzyılda Selçuklu Devleti’nin genişlemesiyle Mersin, Selçuklu topraklarına katılmıştır. Selçuklu döneminde bölge, imar faaliyetleri ve ticari gelişmelerle önemli bir merkez haline gelmiştir. Selçuklu Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte bölge, Memlük Sultanlığı’nın kontrolüne geçmiştir.
Osmanlı Dönemi
1517 yılında Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi sırasında Mersin, Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde Mersin, idari ve ticari bir merkez olarak önemini korumuş, limanları ve tarım alanlarıyla stratejik bir rol oynamıştır. 19. yüzyılda, özellikle Adana-Mersin demiryolu hattının inşasıyla birlikte Mersin, büyük bir ticaret ve liman şehri haline gelmiştir.
Cumhuriyet Dönemi
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte Mersin, modern Türkiye’nin önemli şehirlerinden biri haline gelmiştir. Cumhuriyet dönemi boyunca Mersin, tarım, sanayi ve ticaret alanlarında büyük gelişme göstermiş, Türkiye’nin Akdeniz’e açılan kapısı olma özelliğini pekiştirmiştir.
Mersin’in Antik Yerleşim Yerleri
- Yumuktepe Höyüğü: Neolitik dönemden itibaren yerleşim görmüş olan Yumuktepe, Mersin’in en eski yerleşim alanlarından biridir. Burada yapılan kazılarda, tarih öncesi dönemlere ait önemli buluntular ortaya çıkarılmıştır.
- Soloi-Pompeiopolis: MÖ 7. yüzyılda kurulan Soloi, Mersin’in önemli antik kentlerinden biridir. Pompey’in şehri yeniden inşa etmesiyle Pompeiopolis adını almıştır. Bu döneme ait kalıntılar, bölgenin tarihine ışık tutmaktadır.
- Kanlıdivane (Kanytellis): Antik dönemde Olba Krallığı’nın önemli bir dini merkezi olan Kanlıdivane, Mersin’in Erdemli ilçesinde yer almaktadır. Burada bulunan antik tiyatro, nekropol ve su sarnıçları dikkat çekicidir.
- Tarsus: Roma döneminin önemli şehirlerinden biri olan Tarsus, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle öne çıkmaktadır. St. Paul Kilisesi, Roma Yolu ve Kleopatra Kapısı, Tarsus’un önemli tarihi yapılarındandır.
- Elaiussa Sebaste: Mersin’in Ayaş ilçesinde yer alan bu antik kent, Roma ve Bizans dönemlerine ait önemli kalıntılar barındırmaktadır. Tiyatro, hamam ve nekropol gibi yapılar, şehrin zengin tarihini yansıtmaktadır.
Mersin, binlerce yıllık tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, kültürel ve ticari zenginlikleriyle dikkat çeken bir bölge olmuştur. Bu zengin geçmiş, günümüzde de Mersin’in her köşesinde hissedilmekte, arkeolojik alanlar ve tarihi yapılar ziyaretçilere eşsiz bir tarih yolculuğu sunmaktadır.
