Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarında, Delice ilçesi Yeniyapan köyünün doğusunda, Delice ilçesi Çongar köyünün 3.5 km doğusunda yer alan Kültepe’den, Keskin ilçesi Cinali köyünün 2 km kuzeybatısında yer alan Sulucatepe’den ve Kırıkkale ili merkez ilçesine bağlı Kuzeren köyünün 3.5 km güneybatısında yer alan Kuzeren höyüğünden derlenen çanak çömlek parçaları Kalkolitik döneme tarihlenmiştir. Kalkolitik Çağ, Taş Maden Devri olarak da bilinir ve bu dönemde bakır aletler taşın yerini almaya başlamıştır. Anadolu’da bu dönemin sonlarında Balkanlar’dan gelen bir kavim birçok yerleşim yerini istila etmiştir. Bu dönemde köylerin surlarla çevrildiği ve maden kullanımının arttığı görülmüştür.
Eski Tunç Çağı (MÖ 3000-2000)
Kırıkkale ili ve çevresinde yapılan yüzey araştırmalarında, Delice ilçesi Yeniyapan köyünün doğusunda, Çongar köyünün 3.5 km doğusunda bulunan Kültepe’den, Keskin ilçesi Efendi köyünün 2 km güneyinde yer alan Alibaz’dan, Keskin ilçesi Kavurğalı köyünün 2 km güneydoğusunda bulunan Kavurğalı’dan, Keskin ilçesi Armutlu köyünün 1.5 km güneydoğusundaki Armutlu’dan, Keskin ilçesi Cinali köyünün 2 km kuzeybatısındaki Sulucatepe’den, Keskin ilçesi Köprü köyünün 500 m kuzeybatısındaki Büyükkaletepe’den, Keskin ilçesi Ceritkale köyünün 2 km güneyinde yer alan Yaşar Çayır’dan, Keskin ilçesi Karağıl köyünün 1 km güneydoğusundaki Tepe (Kıyıhalil İnce) ve Bıyıkaydın’dan Çatal Sögüt höyüğünde derlenen seramik parçaları Eski Tunç Çağına tarihlenmiştir. Bu dönemde Anadolu’da kalay madeni ve ince dokuma kumaşların ticareti yapılmıştır. Kaneş karumu (Kayseri yakınlarında) bu dönemin en önemli ticaret merkezlerinden biridir.
Orta Tunç Çağı (MÖ 2000-1400)
Kırıkkale ili Delice ilçesi Çongar Köyü Kültepe höyüğünden, Keskin ilçesi Efendi Köyünün Alibaz höyüğünden, Keskin ilçesi Kavurğalı köyü höyüğünden, Armutlu höyüğünden, Balışeyh ilçesinin öz höyüğünden ve merkez ilçeye bağlı Çatal Söğüt höyüğünden derlenen seramiklerin bir kısmı Asur Ticaret Kolonileri Evresine tarihlendirilmiştir. Orta Tunç Çağı, Asur Ticaret Kolonileri ve Eski Hitit Dönemlerini kapsar. Bu dönemde Asurlu tüccarlar Anadolu’nun çeşitli yerlerine ticaret kolonileri kurmuşlardır. Kültepe’deki Kaneş karumu bu dönemin en önemli ticaret merkezlerindendir.
Hitit İmparatorluk Çağı (MÖ 1400-1200)
Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar köyü, Kültepe höyüğünden, Delice ilçesi Harekli Köyü Beşiktepe mevkiinden ve merkeze bağlı Balışeyh kasabasının 4.5 km kuzeydoğusundaki Öz höyüğünden derlenen seramik parçaları arasında bazı örnekler Hitit İmparatorluk Çağına tarihlenmiştir. Hitit İmparatorluk Çağı, Eski Hitit kültürünün devamı niteliğindedir. Hattuşa ve Alacahöyük bu dönemin önemli merkezlerindendir.
Demir Çağı (MÖ 1200-800)
Kırıkkale ili Delice ilçesi, Çongar köyü, Kültepe höyüğünden, Delice ilçesi Harekli Köyü Beşiktepe mevkiinden, Keskin ilçesi Kavurgalı Höyüğünden, Armutlu köyü Armutlu höyüğünden, Köprü Köyü Büyüktepe höyüğünden, Ceritkale Köyü Yaşçayır Höyüğünden, Karağıl Köyü Horpağan Tepeden, Kevenli Köyü Acıözü, Çifteli Köyü Höyüktepeden ve Kaldırım Köyü Sarımusalı höyüklerinden, Sulakyurt ilçesinin Bıyıkaydın Höyüğünden, Hasandede Kasabası Çatal Söğüt Höyüğünden derlenen seramiklerin bir kısmı Demir Çağına tarihlenmiştir. Demir Çağı, silah ve diğer aletlerin demirden yapılmasıyla karakterize edilir. Japonlar, Kırıkkale ili ve çevresindeki höyüklerden derledikleri seramiklerin bir bölümünü demir devri seramiği olarak tanımlamış ve Friglere bağlamışlardır. Frigler, MÖ 1200’lerin başlarında Truva savaşı sırasında boğazlar üzerinden Anadolu’ya gelmiş ve MÖ 8. yüzyılın ikinci yarısında merkezi Polatlı yakınlarındaki Gordion olan bir devlet kurmuşlardır.
Kırıkkale’nin tarihi, Anadolu’nun farklı dönemlerine ait zengin kültürel mirasını yansıtan arkeolojik buluntularla doludur. Bu buluntular, bölgenin tarih boyunca önemli bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.
